In onze Oudheidkamer is in de periode 1 november 2017 tot 15 april 2018 een tijdelijke tentoonstelling ingericht met het thema Familie Hooft in Woudenberg
De expositie is een drieluik te weten:
- Ontstaan en ontwikkeling landgoed Geerestein
- Eigenaren en bewoners van landgoed Geerestein
- De invloed van familie Hooft op de ontwikkeling van Woudenberg vanaf 1834
Het laatste deel van de drieluik is tevens het meest uitgebreid luik.
Onder leiding van Annie Robbertsen hebben Ine de Ridder, Piet de Kruif en Johan de Kruijff deze fraaie tentoonstelling samengesteld.
De afgelopen periode hebben we intensief overleg gehad met vertegenwoordigers van de familie Hooft. Met name Jhr. drs. A P.H. Hooft (Arnout) en zijn moeder, mevrouw T.S. Hooft – Goossens hebben zich enorm ingespannen delen van deze collectie te verzamelen en in bruikleen beschikbaar te stellen en achtergrond informatie te geven.
Vooraf schets ik kort een beeld van Jonkheer Hendrik Daniel Hooft 1798-1879
De edelman H.D. Hooft was een telg van een Amsterdamse regentenfamilie, die eeuwenlang burgemeesters leverden aan Amsterdam. Na de einde van de Franse tijd (1813) verdween de macht van de regenten en brak voor hen een tijd aan met een nieuwe levensstijl met een buitenplaatscultuur.
H.D. Hooft had rechten gestudeerd en leidt daarna een leven als rentenier.
In 1824 trouwt hij met Wijnanda Kluppel en krijgt het echtpaar 7 kinderen. Met name van de erfenis van zijn schoonouders kocht hij in 1834 het adellijke Geerestein van de familie van Rechteren en voegt dit toe aan het familievermogen, om in de periode mei tot september daar te verblijven Hij behield evenwel ook zijn prachtige woning aan de prestigieuze Herengracht te Amsterdam waar hij jaarlijks tegen september terugkeerde.
Met de aankoop van Geerestein kon hij zich noemen heer van Woudenberg en Geerestein. Hij verkoos Woudenberg boven landhuizen langs de Amstel, Gein of Vecht om het verlangen waar te maken een romantische en schilderachtige landschapscultuur aan te leggen waar ook voldoende waterpartijen aangebracht kon worden. De kaarsrechte 18e eeuwse Geeresteinselaan werd opgenomen in het tracé Amsterdam – Amersfoort – Arnhem, waardoor hij relatief snelle verbinding had tussen zijn zomer en winterverblijf.
Hij werd de bouwheer, landschapsarchitect en de plattelander van Geerestein en was de initiatiefnemer van grote ontwikkelingen van het landgoed.
H.D. Hooft zorgde goed voor zijn personeel en hij zette zich in voor de armenzorg van Woudenberg
Deze schets is uitgebreid en mooi beschreven terugvinden in het boek Beelden van de Buitenplaats, geschreven door Rob van der Laarse en Yme Kuiper(blz 46 t/m 69) en is te koop in de Oudheidkamer.
Graag neem ik u mee om een aantal belangrijke en/of zeldzame items van de tentoongestelde collectie te benoemen en uiteraard is het daarna van belang dat u naar de Oudheidkamer komt om deze collectie te bewonderen.
Ad 1 Ontstaan en ontwikkeling landgoed Geerestein (vitrine 1)
Het pronkstuk is de originele leenakte uit 1417 (in bruikleen van de familie Hooft), waarin de eerste belener van Geerestein de toezegging van de Utrechtse Bisschop krijgt dat zijn zoon de opvolgende belener van Geerestein mag worden. Het is heel uniek dat zo een historisch document tentoongesteld wordt. Arnout Hooft heeft hierbij aangegeven dat hij van belang vindt dat alle Woudenbergers het oudste document van Woudenberg in het echt kunnen bekijken.
U treft een zandruggenkaart aan dat een beeld geeft hoe de Gelderse Vallei zich vanaf 1341 ontwikkelde en op de zandruggen vestigde zich met name Woudenberg, Ridderhofstad Geerestein en Ridderhofstad Groenewoude.
Niets veranderlijker dan een kasteel: er 4 beelden van het frontveranderingen van kasteel door de eeuwen heen te zien.
Het hoofdgebouw is enkele jaren geleden verkocht aan architectenbureau INBO, maar het landgoed is eigendom gebleven van de familieHooft
Ad 2 Eigenaren en bewoners van landgoed Geerestein (vitrine 2)
Hier is het pronkstuk een prachtig 18e eeuws gelegenheidsglas van de familie van Rechteren, heer van Woudenberg, heer van Geerestein.
Dit glas is door Oud Woudenberg vele jaren gelden aangekocht op een veiling in Londen door voormalig bestuurslid Hans Wildschut.
Er is een lijst van de eigenaren-bewoners van Geerestein.
Ook treft u een transcriptie uit 1834 met een beschrijving van de aankoop van landgoed Geerestein door de familie Hooft. Daarmee krijgt u een beeld hoe het landgoed destijds is samengesteld.
Ad 3 De invloed van familie Hooft op de ontwikkeling van Woudenberg (vitrine 4 en verder)
Aan de wand ziet u een portret van Jonkheer Hendrik Daniel Hooft, gevat in een houten ovale lijst. Daaronder ziet u de stamboom van de familie Hooft. Uit de stamboom is terug te herleiden dat de Woudenbergse familie Hooft rechtstreekse bloedverwanten zijn van de bekende dichter P.C Hooft die rond 1610 op het Muiderslot de Muiderkring bij elkaar bracht.
Daarnaast zijn 2 recenter foto’s uit 1985 met de huidige generatie Hooft met de titels:
Jhr. P.C. Hooft, ambachtsheer van Woudenberg, heer van Geerestein en heer van Groenewoude.
In de linker vitrine ziet u een jubileummap met gelukwensen wegens 50 jaar huwelijk in 1874 van Jhr. H.D. Hooft en echtgenote mevrouw W.C. Kluppel Verder 2 lakstempels van de familie Hooft, waar menig contract en brief mee is verzegeld. Daar ziet u ook een jubileumboek 1963 met foto’s aangeboden aan Jhr. H.W.C. Hooft wegens zijn 70e verjaardag. In het midden worden portretten van de 3 freules Hooft, gevat in ovale zilveren lijsten, getoond, met op de verhoging de originele paarlen oorbellen van de Wilhelmina Hooft.
Aan het middenscherm zijn links foto’s tentoongesteld van de verschillende eigenaren/bewoners familie Hooft vanaf 1834.
Daar treft u ook 2 prachtige schilderijen aan, voorstellende paard en koets, geschilderd door de freules Hooft op jonge leeftijd, met als achtergrond het dorp Woudenberg.
Aan de rechterkant van het middenscherm zijn foto’s aangebracht van verschillende gebouwen en boerderijen van landgoed Geerestein.
Jhr. H.D. Hooft kocht als rentenier in 1834 landgoed Geerestein en ontwikkelde zelf het landgoed als bouwmeester en tuinarchitect. U ziet zijn een landschapsontwerp van zijn hand. Wij weten daar relatief veel van omdat hij in de winter in Amsterdam verbleef en van daaruit een briefwisseling had met zijn rentmeester hier ter plaatse de heer P. Van Garderen. Deze brieven zijn bewaard gebleven.
U vindt foto’s van bij landgoed Geerestein behorende gebouwen zoals boerderij Kerkepad, boerderij Griftpark, boerderij Veldakker, Poppenhuis, Klein Geerestein, De Schans, nieuw Geerestein.
Ridderhofstad Groenewoude werd in 1836 aangekocht enerzijds vanwege grondgebieduitbreiding en anderzijds vanwege veilig stellen van jachtrechten.Het kasteel Groenewoude werd in 1878 wegens bouwval afgebroken en de stenen werden geveild.
De rechter vitrine is gevuld met objecten en foto’s van sociale/economische initiatieven van de familie Hooft. Jhr. H.D Hooft.
De familie Hooft stichtte een naaischool en schonk dat later als een gemeentehuis [op de plek waar nu Wombargs poortje is], restaureerde de kerk en bouwde er een portaal bij, speelde een rol bij benoemingen, bouwde Eben Haëzer voor de dorpsgemeenschap en gaf veel geld aan allerlei goede doelen. Vooral de 3 freules die na het overlijden van Jhr. H.D. Hooft rond 1879 Geerestein bewoonden zetten het goede werk van hun vader voort. Zij richtten in 1885 hun Dorcas op. De naaischool maakte de benodigde kleding en in de herfst deelden de freules dit onder de naam Dorcas uit aan de armsten van Woudenberg. In de vitrine ziet u originele uitdeelregisters vanaf 1885 tot 1901.
Later werden ook collectes gehouden, waarvan u een originele Dorcas collectebus aantreft. Overigens is de in 1995 opgerichte huidige Dorcas niet verbonden aan de 100 jaar oudere Dorcas van de freules. De jongste, Willemien, stichtte de Wilhelmina bewaarschool en schonk het gebouw later aan de Woudenbergse gemeenschap.
Kortom een veelheid aan mooie en unieke objecten en er is nog veel meer te zien.
De expositie loopt vrijwel parallel met de door Herman Schouten gehouden informatieve lezing op 26 oktober 2017. Deze lezing, vergezeld van foto’s, is vastgelegd op film.
Bezoekers kunnen de gastvrouw/heer vragen deze film te draaien in de Oudheidkamer tijdens de openingstijden als er gelegenheid is.
De tentoonstelling is tot medio april 2018 te bezoeken tijdens de reguliere openingstijden van de Oudheidkamer.
Johan de Kruijff
voorzitter
Kijk op het leven van Jonkheer Hendrik Daniel Hooft
Een terugblik uit 1885 van een journalist van het Provinciaal Utrechts Dagblad
Woudenberg, 7 december 1885
De bewoners van “Geerestein”, het bekende kasteel dat reeds in de 14e eeuw wordt genoemd, waren, zoolang men zich kan herinneren, altijd goed doende in deze streken. Veel, zeer veel heeft deze gemeente aan hen te danken. Hoe levendig ligt het nog in aller geheugen, welke een zware slag dit dorp den 10. September 1879 tref, toen Jhr. H.D. Hooft van Woudenberg en Geerestein de eeuwige ruste inging, en hoorde men onder alle standen, maar het meest zijne ondergeschikten en de minderbedeelden slechte één klagen, toen het lijk van den weldoener enkele dagen daarna in het familiegraf te Amersfoort werd bijgezet. Zijn zoon, Jhr. H.W.C. Hooft, geruime tijd wethouder van dit dorp, trad in het voetspoor van zijn edelen vader. Maar slechts korten tijd mocht men hem in ons midden hebben; reeds in Februari 1880 ging hij zich met ter woon te Amsterdam vestigen.
Zeer werd zijn vertrek betreurd, maar gelukkig behield men de drie jonkvrouwen Hooft van Woudenberg van Geerestein en deze zetten het goede wek voort en blijven dit doen zonder moeiten of kosten te sparen.
Had de oude heer Hooft in de door hem in 1872 en 1873 gestichte zeer doelmatige bewaarschool, in de restauratie der herv kerk in 1879 enz. hier blijvende monumenten van weldadigheidszin gesticht. Op dien weg wordt voortgegaan. Al dadelijk begonnen de jonkvrouwen Hooft in 1880 met het aanbouwen van een even sierlijk als doelmatig portaal aan de herv. Kerk en ten voorgaanden jare kochten zij een perceel naast de kerk aan. Wist niemand wat daarmede zou worden aangevangen, dra hoorde men dat er en evangelisatie-lokaal zou worden gesticht, voornamelijk bestemd voor jongelings-vereeniging en Zondagschool. Het gebouw, dat thans onder de kap is bestaat uit twee localen, bestuurs- en wachtkamertje, benevens eene woning voor den conciërge bestemd; het beantwoordt in alle opzichten aan het doel, waarvoor het wordt gesticht en maakt een sieraad uit van deze plaats. Met Mei zal het in gebruik kunnen worden genomen.
Voor minvermogenden werden door de freules Hooft de vereeniging “Dorcas”en de “naai-en breischool no2 “opgericht, die beiden rijke vruchten afwerpen. De chr. jongelingsvereeniging vindt in haar een niet genoeg te waardeeren steun en van ieder der drie freules genoemde vereenigingen is een der freules beschermvrouw.
Waar armoede is, daar wordt vooral ook in deze dagen door de bewoonsters van Geerestein hulp verleend, door ondersteuning, werkverschaffing als anderszins; weduwen en weezen worden op onbekropen wijze gesteund, loonen aan vrouwen uitgereikt als die hunnen echtgenooten verdienden, toen deze nog in leven waren en uitdelingen van levensmiddelen en kleederen hebben meermalen plaats.
De 17. dezer maand (december 1885 red.)verlaten de freules Hooft tijdelijk dit dorp, om zich eenige maanden te Amsterdam te vestigen; haar weldoen wordt daarmede echter geenszins gestaakt; ook voor den tijd dat zij afwezig zijn, zorgen zij, maar dat zal niemand verwonderen, dat men drie zulke edele vrouwen, al is het dan voor korte tijf slechts node mist.
Een van de freules schrijft bij dit krantenartikel:
Deze loftuiting, geheel buiten ons weten geschreven door wie??
Was in het eind van December 1885 geplaatst in het Prov. Utr. Dagblad.